□ئانار بۇلۇت\شىنجاڭ گېزىتى مۇخبىرى ياڭ شۇخەن
3 ـ ئايدا، جەنۇبىي شىنجاڭنىڭ تۇپرىقى ئاستا ـ ئاستا زىمىستان قىشتىن ئۆتۈپ قايتا جانلاندى. گۇما ناھىيەسىدىكى دېھقانلار ئەتىيازلىق تېرىلغۇ تەييارلىقى بىلەن ئالدىراش بولۇشقا باشلىدى.
«تىراكتور، ئۇرۇق سېلىش ماشىنىلىرىنى تەكشۈرۈپ رېمونت قىلىش ـ ئاسراش كېرەك، ئۇرۇقچىلىق پونكىتلىرىدا ئۇرۇق تەييارلىقى قانداقراق بولدىكىن؟» 3 ـ ئاينىڭ 9 ـ كۈنى، سەي خۇاڭخې گۇما ناھىيەسىنىڭ زاڭگۇي يېزىسى ئىنچىكە ئېرىق كەنتىدىكى ئېتىز بېشىدا تۇرۇپ، بۇ يىل قانداق ئىشلارنى قىلىشنى پىلانلاۋاتاتتى.
ئىنچىكە ئېرىق كەنتىدە، بىرەرسى مۇئاۋىن يېزا باشلىقى سەي خۇاڭخې قەيەردە دەپ سورىسا، شۇ جايدىكى دېھقانلار قارا لاتا خەي كىيگەن، تېرىسى قارامتۇل كەلگەن «ئاددىي ـ ساددا يىگىت»نى كۆرسىتىپ تۇرۇپ: «ئاشۇ كىشى شۇ» دەپ جاۋاب بېرىدۇ.
زاڭگۇي يېزىسىنىڭ مۇئاۋىن يېزا باشلىقى، ئىنچىكە ئېرىق كەنتى پارتىيە ياچېيكىسىنىڭ شۇجىسى سەي خۇاڭخې مەنزىرىسى سۈرەتتەك گۈزەل، ھاۋاسى يېقىشلىق ئەنخۇي ئۆلكىسىنىڭ فۇياڭ شەھىرىدىن كەلگەن. 2019 ـ يىلى، سەي خۇاڭخې جۇڭنەن داشۆدىن ماگىستىرلىقنى پۈتكۈزۈپ، 2020 ـ يىلى جەنۇبىي شىنجاڭنىڭ ئاساسىي قاتلام قۇرۇلۇشىغا تەشەببۇسكارلىق بىلەن ئاتلاندى، شۇ تۇرغىنىچە ئۇنىڭ بۇ جايدا تۇرۇۋاتقىنىغا بەش يىل بولدى.
ئىنچىكە ئېرىق كەنتىگە يېڭى كەلگەندە، سەي خۇاڭخى دۇچ كەلگەن يېڭىش ئەڭ تەس بولغان قىيىنچىلىق سۇ، تۇپراق، ھاۋانىڭ ماس كەلمەسلىكى بولماستىن، بەلكى كۆپچىلىكنىڭ بۇ «ئاددىي ـ ساددا يىگىت»كە بولغان گۇمانى ئىدى: «سىرتتىن كەلگەن 20 نەچچە ياشلىق بۇ يىگىت بىزنى بېيىتالامدۇ؟»
ئامما چۈشەنمىسە، ئۇنداقتا تەشەببۇسكارلىق بىلەن ئامما ئارىسىغا سىڭىشىش كېرەك. «ئاممىنىڭ ئويلىغىنى، ئارزۇسىنى چۈشەنگەندىلا، ئاندىن ئامما ئالدىراۋاتقان، قىينىلىۋاتقان، غەم قىلىۋاتقان، ئارزۇ قىلىۋاتقان مەسىلىلەرنى ياخشى ھەل قىلغىلى بولىدۇ.» سەي خۇاڭخې ھەر كۈنى كەنت ئاھالىلىرىنى ئىزدەپ پاراڭلىشىپ، ئۇلاردىن نېمىگە ماھىر ئىكەنلىكىنى، ئائىلىسىدە قانداق قىيىنچىلىق بارلىقىنى سورىدى، بىر كۆرۈشكەن تونۇش، ئىككى كۆرۈشكەن تۇغقان دېگەندەك، كەنت ئاھالىلىرىنىڭ بۇ يىگىتكە بولغان قارىشىدا ئاستا ـ ئاستا ئۆزگىرىش بولدى.
«قانداق قىلغاندا بۇ يەردىن پايدىلانغىلى بولىدۇ؟» 2022 ـ يىلى ئەتىيازدا، سەي خۇاڭخې 40 نەچچە مو كەنت كوللېكتىپ يېرىگە قاراپ چوڭقۇر ئويغا پاتتى. بۇ يەرنىڭ بىر يىل تېرىلماي تاشلىنىپ قالغانلىقى ئۇنىڭ ئىچىنى ئېچىشتۇراتتى.
«شارائىت بولمىسا شارائىت يارىتىپ، بۇ يەردىن پايدىلىنىشىمىز كېرەك.» سەي خۇاڭخې سىلوس قونىقى تېرىش ئويىنى ئوتتۇرىغا قويدى، كەنتنىڭ مەبلەغ يېتىشمەسلىك مەسىلىسىگە قارىتا، ئۇ يىغىندا ئىپادە بىلدۈرۈپ: «بۇ مەسىلىنى مەن ھەل قىلاي» دېدى.
كۆپ تەرەپلىمە تىرىشىش ئارقىلىق، سەي خۇاڭخې ئاخىر كەنتكە ئۇرۇق ۋە يەم ـ خەشەك ئېلىپ كەلدى، شۇ يىلى سىلوس قونىقى يىغىۋېلىنغاندىن كېيىن، كەنت كوللېكتىپىنىڭ ئىقتىسادىي كىرىمى 40 مىڭ يۈەندىن كۆپرەك ئاشتى.
يېزىدىكى كوللېكتىپ مەبلەغ، بايلىق، مۈلۈكتىن ئىبارەت «ئۈچ مۈلۈك» دېھقانلارنىڭ جانىجان مەنپەئىتىگە مۇناسىۋەتلىك بولۇپ، يېزا ـ كەنتلەرنى گۈللەندۈرۈشنى ئومۇميۈزلۈك ئالغا سىلجىتىشنىڭ مۇھىم ماددىي ئاساسى. سەي خۇاڭخې كەنت كوللېكتىپىنىڭ ئاساسى يېتەرسىز بولسا، كېيىنكى تەرەققىياتقا توسقۇنلۇق قىلىدىغان بىر ئۆتكەل بولۇپ قالىدىغانلىقىنى ھېس قىلدى. شۇنىڭ بىلەن، ئۇ كادىرلار، ئاممىنى يېتەكلەپ، «ئۈچ مۈلۈك»نى ئېنىقلاش خىزمىتىنى ئالغا سىلجىتىپ، بوشاشماي تىرىشىش ئارقىلىق كەنت كوللېكتىپ ئىقتىسادىنى 300 مىڭ يۈەنگە يەتكۈزۈشتەك يېڭى بۆسۈشنى ئىشقا ئاشۇرۇپ، 2021 ـ يىلىدىكىدىن بىر قاتلىدى.
«ئائىلە مۈلكى» كۆپەيگەچكە، بېيىشتا ئاساس بار بولدى. سەي خۇاڭخې گۇما ناھىيەسىدە بەزى شىركەت ۋە كارخانىلارنىڭ تېرىقچىلىق چوڭ ئائىلىلىرىنىڭ يېرىنى ئىجارىگە ئېلىپ لازا تېرىۋاتقانلىقىنى بايقىدى، «ئۇلار تېرىسا بولغان ئىكەن، ئەلۋەتتە كەنت كوللېكتىپىمۇ تېرىسا بولىدۇ». سەي خۇاڭخې ناھايىتى تېزلا مۇھىم نۇقتىنى قوشۇلما قىممىتى تېخىمۇ يۇقىرى بولغان پىگمېنتلىق لازىغا قاراتتى.
2023 ـ يىلىدىن باشلاپ، سەي خۇاڭخېنىڭ باشلامچىلىقىدا 280 مو يەرگە سىناق تەرىقىسىدە پىگمېنتلىق لازا تېرىلدى. لازا ئۆسۈۋاتقان مەزگىلدە، ئۇ كېچە ـ كۈندۈز ئېتىز بېشىدا تۇرۇپ «يۇمران لازا ئېتىزى»نى پەرۋىش قىلدى. دورا چېچىش، ئوغۇتلاش، سۇغىرىش قاتارلىق ھەربىر ھالقىنىڭ ھەممىسىدە ئۆگەنگەچ ئىشلىدى.
تېرىش تەجرىبىسى يوق بولغاچقا، سۇغىرىش، ئوغۇتلاش ۋاقتىنى ياخشى پەملىيەلمىگەچكە، لازا مايسىسىنىڭ يىلتىزى زەخىملىنىپ، ئۆسۈشى ياخشى بولماسلىق ئەھۋالى كۆرۈلدى. سەي خۇاڭخې دەرھال يېزا ئىگىلىك مۇتەخەسسىسلىرىنى تېپىپ كېلىپ، ئەمەلىي ئەھۋالغا قاراپ تەدبىر قوللىنىپ، كۆڭۈل قويۇپ پەرۋىش قىلدى، لازا مايسىلىرى ئاستا ـ ئاستا تىمەن ئۆسۈپ يېتىلدى. 2024 ـ يىلى كەنت كوللېكتىپىنىڭ ھېساباتىغا 1 مىليون 500 مىڭ يۈەن كىردى، بۇنىڭ ئىچىدە ساپ كىرىم 500 مىڭ يۈەن بولدى، شۇنىڭ بىلەن بىللە، 100دىن ئارتۇق كەنت ئاھالىسىنىڭ ئىشقا ئورۇنلىشىشىغا تۈرتكە بولۇپ، تارقىتىلغان مائاش 300 مىڭ يۈەنگە يېقىنلاشتى.
«ھازىر خىزمەتنى قانداق ئىشلەشنى بىلىۋالدىم، سەي شۇجى ماڭا يەنە خىزمەتتە ئۆز قارىشىم ۋە ئويلىنىشىم بولۇشى كېرەكلىكىنى ئۆگەتتى.» سەي خۇاڭخېنى تىلغا ئالغاندا، كەنت ئاھالە كومىتېتىنىڭ ئەزاسى ئامىنە تۇرسۇنباقى ناھايىتى قايىل بولىدۇ. ئۇ مۇنداق دېدى: كەنت پارتىيە تەشكىلاتىنىڭ ئۇيۇشۇشچانلىقى، جەڭگىۋارلىقى كۈچلۈك بولماسلىقتەك كەمتۈكلۈكلەرگە قارىتا، سەي خۇاڭخې بەنزىنى تۇتۇپ، قوشۇننى يېتەكلەپ، «بىرگە بىر» ياردەم بېرىش، يېتەكلەش مېخانىزمى ئورنىتىپ، خىزمەت ئۇسۇلىنى قولمۇقول ئۆگىتىپ، پىكىر يولىنى راۋانلاشتۇرۇپ، كەنت كادىرلىرىنىڭ مەسئۇلىيەت تۇيغۇسى ۋە بۇرچ تۇيغۇسىنى كۈچەيتتى.
بۇ نەچچە يىلدا، ئىنچىكە ئېرىق كەنتى خوتەن ۋىلايىتى بويىچە مىللەتلەر ئىتتىپاقلىقى ـ تەرەققىياتىدىكى نەمۇنىلىك كوللېكتىپ قاتارلىق بىر قاتار شەرەپلەرگە ئېرىشتى، بۇنىڭغا قارىتا، سەي خۇاڭخې ناھايىتى تەمكىن ھالدا: «ھازىر مەن بۇ كەنتنىڭ كەنت ئاھالىسى، مەن ياخشى دېھقان، لاياقەتلىك يولباشلىغۇچى بولۇشنى خالايمەن» دېدى.
