□ئانار بۇلۇت\شىنجاڭ گېزىتى مۇخبىرى ۋېي يۇڭگۇي، ئىختىيارىي مۇخبىر قېيۇم قادىر
تۇپراق تەركىبىنى ئۆلچەپ بېكىتىش، تۇپراقنىڭ نەملىك ئەھۋالىنى تەھلىل قىلىش، ھەرقايسى جايلارنىڭ ئىلگىرىكى يىللاردىكى ئېتىز - ئېرىق سانلىق مەلۇماتلىرىنى جەملەش... 3 - ئاينىڭ 24 - كۈنى، قومۇل شەھەرلىك يېزا ئىگىلىكى، يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى تېخنىكىسىنى ئومۇملاشتۇرۇش مۇلازىمەت مەركىزىنىڭ ئالىي ئاگرونومى لى لى يېتىپ كېلىش ئالدىدا تۇرغان يازغى بۇغداي تېرىشقا ئىلگىرىكىدەكلا تەييارلىق قىلدى.
لى لى 90 - يىللاردا تۇغۇلغان. 2017 - يىلى، قومۇل شەھىرى ئىختىساسلىقلارنى كىرگۈزۈش يېڭى سىياسىتىنى تۈزۈپ، ھەرقايسى ئالىي مەكتەپلەرگە يۈزلىنىپ بىر تۈركۈم يېزا ئىگىلىك تېخنىكا ئىختىساسلىقلىرىنى تەكلىپ قىلدى. گەنسۇ يېزا ئىگىلىك داشۆسىنىڭ ئاسپىرانتلىقىنى ئەمدىلا پۈتكۈزگەن لى لى غايە ۋە ئېتىقادنى كۆڭلىگە پۈكۈپ، گەنسۇدىن شىنجاڭ قومۇلغا كېلىپ، يېزا ئىگىلىك تېخنىكى بولدى.
2019 - يىلى، قومۇل شەھەرلىك يېزا ئىگىلىكى، يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى تېخنىكىسىنى ئومۇملاشتۇرۇش مۇلازىمەت مەركىزى ئاشلىقتىن يۇقىرى ھوسۇل ئېلىش سىناق كوللېكتىپى قۇرۇپ، باركۆل قازاق ئاپتونوم ناھىيەسىدىكى يازغى بۇغداي ئىشلەپچىقىرىش رايونى، ئېۋىرغول رايونىدىكى قوناق ئىشلەپچىقىرىش رايونىدا يېڭى سورتلارنى ئومۇملاشتۇردى، لى لى كوللېكتىپتىكى ئاز ساندىكى ياشلارنىڭ بىرى بولۇپ قالدى.
نوپۇزلۇق ئاگرونوملار ئۆلچەملەشكەن تېرىقچىلىق تېخنىكىسى ۋە سورتلۇق ئۇرۇق سۈپەت ئۆتكىلىنى ئىگىلەشكە مەسئۇل بولدى، لى لى ئېتىز باشلىرىدا دېھقانلار بىلەن بىۋاسىتە ئالاقە قىلىپ، سانلىق مەلۇماتلارنى خاتىرىلەشكە مەسئۇل بولدى. دەسلەپتە، سورتلۇق ئۇرۇقنى ئومۇملاشتۇرۇش خىزمىتى ئانچە ئوڭۇشلۇق بولمىدى، نۇرغۇن دېھقان بېشىنى چايقىغىنىچە: «بۇ كونا سورتنى بىز نەچچە ئون يىل تېرىدۇق، بۇنىڭ ھېچقانداق خەۋپى يوق، ئەجەبا سىلەر ياشلار ئاشلىق تېرىشنى بىزدىنمۇ ياخشى بىلەمتىڭلار؟» دېدى.
ئالدىنقى يىلىدىكى تەجرىبە ئېتىزىغا ئائىت سانلىق مەلۇماتلار قولىدا بولغاچقا، لى لىنىڭ كۆڭلىدە سان بار ئىدى. ئۇ كەسكىن ھالدا دېھقانلار بىلەن: «يېڭى سورت، ئۇرۇق ۋە تېخنىكا بىلەن ھەقسىز تەمىنلەيمىز، ھوسۇل كېمىيىپ كەتسە ماڭا ھېساب، ھوسۇل ئاشسا سىلەرگە ھېساب!» دەپ باغلاشتى.
بۇغداي ۋە قوناقنىڭ ياخشى سورتى تېرىلدى، لى لى جاپا - مۇشەققەتتىن باش تارتمىدى، مەيلى بوران - چاپقۇن بولسۇن، يامغۇر ياغسۇن ياكى پىژغىرىم ئىسسىق بولسۇن، ئۇ قەرەللىك ھالدا باركۆلدىكى ھەرقايسى يېزا - بازارلارنى ئايلىنىپ دېھقانلارغا يېتەكچىلىك قىلدى، بىر تەرەپتىن دېھقانلارنىڭ قېلىپلاشتۇرۇلغان ئۆلچەم بويىچە تېرىقچىلىق قىلىشىغا ھەقىقىي كاپالەتلىك قىلىپ، يەنە بىر تەرەپتىن سانلىق مەلۇماتلارنى ۋاقتىدا خاتىرىلەپ، كېيىنكى كۈنلەردە يېڭى سورتلارنى كەڭ كۆلەمدە كېڭەيتىش ئۈچۈن تەييارلىق كۆردى.
بۇ بىر يىلدا باركۆلدە قارا يامغۇرلۇق ھاۋارايى كۆرۈلۈپ، بىرنەچچە پارچە يەر ئاپەتكە ئۇچرىدى، ھوسۇلى يىغىلىش ئالدىدا تۇرغان، دانىسى توق بۇغدايلار يېتىپ قالدى. بىر ياز قىلغان ئەجىرنىڭ بىكارغا كەتكەنلىكىنى كۆرۈپ، لى لى ئېتىز بېشىدا زوڭزىيىپ ئولتۇرۇپ، كۆز ياشلىرىنى توختىتالمىدى. ئەمما ئۇنىڭ ۋۇجۇدىدىكى يېڭىلگىنىگە تەن بەرمەيدىغان جاسارەت يەنە ئۇرغۇدى.
كوللېكتىپ ئەزالىرىمۇ يېڭى تېخنىكىدا ئۆتكەلگە ھۇجۇم قىلىشقا ئاتلىنىپ، يېتىپ قېلىشقا تاقابىل تۇرىدىغان تېخنىكا تەدبىرلىرىنى ئۈزلۈكسىز سىناق قىلدى، يېتىپ قېلىشقا تاقابىل تۇرۇش تۈرلىرىنى كىرگۈزدى، تېخنىكا لايىھەسىنى تەڭشىدى... «ئاشۇ كۈنلەرنى تولىمۇ تەستە ئۆتكۈزدۇق، ھەر قېتىملىق مەغلۇبىيەت بىر زەربە بولدى، لېكىن بۇ يەنە تەجرىبىنىڭ جۇغلىنىشى بولدى.» ئاشۇ جاپالىق چاغلارنى ئەسلىگىنىدە، لى لى تولىمۇ ھاياجانلىنىدۇ.
تۆت يىل قايتا - قايتا سىناق قىلىش ئارقىلىق، قومۇل شەھەرلىك يېزا ئىگىلىكى، يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى تېخنىكىسىنى كېڭەيتىش مۇلازىمەت مەركىزى 400دىن ئارتۇق بۇغداي ۋە قوناق سورتى ئىچىدىن قومۇل شەھىرىنىڭ شارائىتىغا ماس كېلىدىغان يازغى بۇغداي سورتى لياڭچۇن 1242، لياڭچۇن 1354، خېچۇن 115، لياڭچۇن 1758، قوناق سورتى جيۇشېڭخې 2468، يۈخې 2 - نومۇر قاتارلىق ئەلا سۈپەتلىك، يۇقىرى ھوسۇللۇق، كېسەلگە تاقابىل تۇرالايدىغان ئون نەچچە سورتنى مۇۋەپپەقىيەتلىك تاللاپ چىقتى، بۇنىڭدىن باشقا يەنە كېۋەز يۇقىرى ھوسۇللۇق يېڭى سورتلىرىنى تاللاپ چىقتى، مەسىلەن: تارىم دەرياسى 2 - نومۇر، شىنلۇجۇڭ 78 - نومۇر قاتارلىقلار.
ئەجىرنىڭ تېگى ئالتۇن، كوللېكتىپنىڭ تىرىشچانلىقىدا، يېڭى سورتنىڭ ئەمەلىي ئۆلچەنگەن مو بېشى ھوسۇلى نەتىجىسى ئۇدا تۆت يىل شىنجاڭنىڭ يازغى بۇغداي بىرلىك ھوسۇل رېكورتىنى بۇزۇپ تاشلىدى.
2024 - يىلى يازدا، قومۇل شەھەرلىك يېزا ئىگىلىكى، يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى تېخنىكىسىنى كېڭەيتىش مۇلازىمەت مەركىزىنىڭ يېتەكچىلىكىدە، باركۆل قازاق ئاپتونوم ناھىيەسىنىڭ كۇيسۇ بازىرىدا تېرىلغان يازغى بۇغداينىڭ يېڭى سورتى «لياڭچۇن 1758» يۇقىرى ھوسۇللۇق ئۈلگە كۆرسىتىش ئېتىزىدا يېزا ئىگىلىكى - يېزا مىنىستىرلىقىنىڭ ھوسۇلنى ئۆلچەش مۇتەخەسسىسلەر گۇرۇپپىسى نەق مەيداندا ھوسۇلنى ئۆلچەپ تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋالدى، 100 مو سالا ئېتىزىنىڭ ئوتتۇرىچە مو بېشى ھوسۇلى 796.1 كىلوگىراملىق يۇقىرى ھوسۇل ئېلىش يېڭى رېكورتى ئىشقا ئاشۇرۇلدى.
خۇش خەۋەر يېتىپ كېلىشى بىلەن، قومۇل شەھەرلىك يېزا ئىگىلىكى، يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى تېخنىكىسىنى كېڭەيتىش مۇلازىمەت مەركىزى قاينام - تاشقىنلىققا چۆمدى. لى لى مۇنداق دېدى: «ھەر قېتىملىق ھوسۇلدا بۆسۈش ھاسىل قىلىشنىڭ ھەممىسى تىرىشچانلىقىمىزغا قايتۇرۇلغان ئەڭ ياخشى جاۋاب، شۇڭا مەن يېزا ئىگىلىكىنى پەن - تېخنىكا ئارقىلىق گۈللەندۈرۈشنىڭ كۈچىگە تېخىمۇ قەتئىي ئىشەندىم».
بۈگۈنكى كۈندە، لى لى قومۇل شەھەرلىك يېزا ئىگىلىكى، يېزا ئىگىلىك ماشىنىلىرى تېخنىكىسىنى كېڭەيتىش مۇلازىمەت مەركىزى يېزا ئىگىلىك تېخنىكىسىنى كېڭەيتىش بۆلۈمىنىڭ مۇئاۋىن بۆلۈم باشلىقى، ئالىي ئاگرونوم بولدى. سەككىز يىل ۋاقىتتا، ئۇ چوڭقۇر ئەجىر قىلىش ئارقىلىق، شىنجاڭ تۇپرىقىغا يېزا ئىگىلىكىنى پەن - تېخنىكا ئارقىلىق گۈللەندۈرۈش توغرىسىدا نەچچىلىگەن ئىلمىي ماقالە، نەچچىلىگەن جاۋاب قەغىزىنى يازدى. غەربىي قىسىمدىكى كەڭ دالىدا، ئۇنىڭ پەن - تېخنىكا ئارقىلىق ئارزۇغا ئىنتىلىش سەپىرى داۋاملاشماقتا.
