□ئانار بۇلۇت\شىنجاڭ گېزىتى مۇخبىرى ليۇ مېڭمېڭ
شەھەر كۇتۇپخانىسى قاتارلىق يېڭى بوشلۇقلار شەھەرنىڭ مەدەنىيەت تومۇرىنى داۋاملاشتۇردى، ئىشىك ئالدىدىكى «مەدەنىيەت چوڭ ھويلىسى» يېزا - كەنتلەرنىڭ مەدەنىيەت تۇرمۇشىنى جانلاندۇردى، بۇلۇت تېرمىنالى مۇزېيى، ئاقىل كۇتۇپخانا نەچچە مىڭ يىللىق مەدەنىيلىكنى كۆز ئالدىمىزدا ۋە بارمىقىمىز ئۇچىدا نامايان قىلدى...
يېزا - كەنتلەرنى گۈللەندۈرۈشتە مەدەنىيەتنى ئالدىنقى ئورۇنغا قويۇش كېرەك. باش شۇجى شى جىنپىڭ مۇنداق كۆرسەتتى: ئاممىنى مول، رەڭدار، كىشىلەر ياقتۇرىدىغان مەدەنىيەت تۇرمۇشى بىلەن تەمىنلەپ، ئاممىۋى مەدەنىيەت مۇلازىمىتى سىستېمىسىنى مۇكەممەللەشتۈرۈپ، ئاساسىي قاتلام مەيدان ئەسلىھەلىرى قۇرۇلۇشىنى كۈچەيتىپ، ئالاقە تورى قۇرۇلۇشى ۋە باشقۇرۇشنى كۈچەيتىپ، ھەر مىللەت ئاممىنىڭ شىنجاڭنى قىزغىن سۆيىدىغان گۈزەل ھېسسىياتىنى ئۇرغۇتۇش كېرەك. پارتىيە 20 - نۆۋەتلىك مەركىزىي كومىتېتى 3 - ئومۇمىي يىغىنىنىڭ «قارارى»دا ئەلا سۈپەتلىك مەدەنىيەت بايلىقىنى ئاساسىي قاتلامغا بىۋاسىتە يەتكۈزۈش مېخانىزمى ئورنىتىش ئېنىق ئوتتۇرىغا قويۇلدى. بۇ يىللىق «ھۆكۈمەت خىزمىتىدىن دوكلات»تا، ئاممىۋى مەدەنىيەت مۇلازىمىتى سىستېمىسىنى مۇكەممەللەشتۈرۈپ، ئەلا سۈپەتلىك مەدەنىيەت بايلىقىنى ئاساسىي قاتلامغا بىۋاسىتە يەتكۈزۈشكە تۈرتكە بولۇش تەلەپ قىلىندى.
پارتىيە 18 - قۇرۇلتىيىدىن بۇيان، شىنجاڭ جۇڭخۇا مىللىتى ئورتاق گەۋدىسى ئېڭىنى مۇستەھكەملەشنى ئاساسىي لىنىيە قىلىشتا چىڭ تۇرۇپ، مەدەنىيەت ئارقىلىق ئادەم تەربىيەلەش، مەدەنىيەت ئارقىلىق ئادەم يېتىشتۈرۈشتە چىڭ تۇرۇپ، دائىرىنى كېڭەيتىش، قەلبلەرگە سىڭدۈرۈش، سۈپەتنى ئۆستۈرۈش جەھەتتە كۈچ سەرپ قىلىپ، ئەلا سۈپەتلىك بايلىقنى ئاساسىي قاتلامغا بىۋاسىتە يەتكۈزۈشتىكى كۆپ خىل «مەسىلە يېشىش ئۇسۇلى» ئۈستىدە ئىزدىنىپ، تىرىشىپ ئاساسىي قاتلام ئاممىۋى مەدەنىيەت قۇرۇلۇشىنىڭ يېڭى ھاياتىي كۈچىنى ئۇرغۇتتى.
يولنى كېڭەيتىپ، ئەلا سۈپەتلىك بايلىقلارنى كىرگۈزۈش
3 - ئاينىڭ 4 - كۈنى، يېشى 60تىن ئاشقان جۇ يۈەنئې ئەتىگەندىلا كوچا ئاپتوبۇسىغا ئولتۇرۇپ ئاۋات ناھىيەلىك مەدەنىيەت سارىيىغا كېلىپ، باشلىنىش ئالدىدا تۇرغان ئۇسسۇل كۇرسى دەرسى ئۈچۈن بەدەن قىزىتىپ تەييارلىق قىلدى. جۇ يۈەنئې ياش ۋاقتىدىلا ئۇسسۇل ئويناشنى ياخشى كۆرەتتى، پېنسىيەگە چىققاندىن كېيىن ئۇسسۇل ئۆگىنىشنى ئويلاپ كەلگەنىدى، «ناھىيەمىزگە كەسپىي ئۇسسۇل ئوقۇتقۇچىسى كەلگەنلىكىنى ئاڭلاپ، مەن بىرىنچى بولۇپ تىزىملاتتىم».
جۇ يۈەنئې دەۋاتقان ئۇسسۇل ئوقۇتقۇچىلىرى شىنجاڭ سەنئەت ئورنى ئوپېرا ئۆمىكىدىكى «ئانار دانىسى» كىچىك ئەترىتىنىڭ ئەزالىرى بولۇپ، ئۇلار كېلىش بىلەنلا 2025 - يىللىق مەدەنىيەت خىزمەتچىلىرى مەخسۇس مۇلازىمىتىنىڭ مۇقەددىمىسى باشلاندى.
«مەن ھەر يىلى دېگۈدەك كىچىك ئەترەتكە ئەگىشىپ ئاساسىي قاتلامغا بارىمەن، ھەر قېتىم يېزىلارغا چۈشكەندە، بەزى يېڭى ئۆزگىرىشلەرنى بايقايمەن، تېخىمۇ كۆپ كەنت ئاھالىسى ئويۇن قويۇش كىيىمى كىيىپ، مىكروفوننى قولىغا ئېلىپ، شىچۈ تىياتىرى ناخشىلىرىنى ئورۇنلايدىغان، ئۇسسۇل مەشىق قىلىدىغان، رەسىم سىزىدىغان بوپتۇ.» ئەترەت يېتەكچىسى رىنات تەلغەت مۇنداق دېدى: «ئانار دانىسى» كىچىك ئەترىتى تەربىيەلەش، ئويۇن قويۇش قاتارلىق كۆپ خىل شەكىللەر ئارقىلىق كەڭ ئاممىنى ناخشا ئېيتىش، ئۇسسۇل ئويناشقا يېتەكلەپ، جۇڭخۇا مۇنەۋۋەر مەدەنىيىتىنىڭ ئۇرۇقىنى تىيانشاننىڭ جەنۇبى - شىمالىغا چېچىپ، رەڭگارەك گۈللەرنى پورەكلىتىپ ئېچىلدۇرىدۇ.
ئەلا سۈپەتلىك مەدەنىيەت بايلىقىنى ئاساسىي قاتلامغا بىۋاسىتە يەتكۈزۈش ئاساسىي قاتلام مەدەنىيەت مۇلازىمىتى ۋە مەھسۇلات تەمىناتى بىلەن زىچ مۇناسىۋەتلىك، پۇقرالارنىڭ مەنىۋى مەدەنىيەت تۇرمۇش سۈپىتى بىلەن زىچ مۇناسىۋەتلىك، مەدەنىيەتكە ۋارىسلىق قىلىش بىلەن زىچ مۇناسىۋەتلىك. قانداق قىلغاندا ئەلا سۈپەتلىك مەدەنىيەت بايلىقىنى ئاساسىي قاتلامغا بىۋاسىتە يەتكۈزۈشنى ئىشقا ئاشۇرغىلى بولىدۇ؟ قەشقەر داشۆ ماركسىزم شۆيۈەنىنىڭ دوتسېنتى ۋۇ چاۋباڭ مۇنداق قارىدى: ھەر دەرىجىلىك مەدەنىيەت تارماقلىرى مەسئۇلىيىتى ۋە مەسئۇلىيەتچانلىقىنى كۈچەيتىپ، خەلقنى مەركەز قىلىشتا چىڭ تۇرۇپ، ئەلا سۈپەتلىك مەدەنىيەت بايلىقىنىڭ پۇقرالار بىلەن «بىۋاسىتە يۈز كۆرۈشۈشى»گە تۈرتكە بولۇشى كېرەك، شۇنىڭ بىلەن بىللە، ئاممىۋى مەدەنىيەت ئەسلىھەلىرىنى باراۋەر، ئومۇمىي مەنپەئەتدار، قولايلىق قىلىش ئارقىلىق، ئاممىنى ھەر ۋاقىت، ھەر جايدا ئەلا سۈپەتلىك مەدەنىيەت تەمىناتىدىن بەھرىمەن بولۇش ئىمكانىيىتىگە ئىگە قىلىشى كېرەك.
ئاساسىي قاتلام مەدەنىيەت مۇلازىمىتىدىكى «ئەڭ ئاخىرقى بىر كىلومېتىر»نى راۋانلاشتۇرۇش ئۈچۈن، 2021 - يىلى، ئاپتونوم رايون «ئانار دانىسى» مەدەنىيەت مۇلازىمەت كىچىك ئەترىتى تۈرى ۋە «يېزا مەدەنىيەت چوڭ ھويلىسى» بويىچە ئۈلگە كۆرسىتىش نۇقتىسى قۇرۇش تۈرىنى قوزغاتتى، نۆۋەتتە شىنجاڭدا «مەدەنىيەت چوڭ ھويلىسى» بويىچە ئۈلگە كۆرسىتىش نۇقتىسىدىن جەمئىي 598ى قۇرۇلۇپ، ئامما كۆرەلەيدىغان، ئاڭلىيالايدىغان، قاتنىشالايدىغان سۇپا بەرپا قىلىندى. 2024 - يىلى، ئاپتونوم رايونىمىز زامانىۋى ئاممىۋى مەدەنىيەت مۇلازىمەت سىستېمىسى بەرپا قىلىش سالمىقىنى سىجىل زورايتىپ، شىنجاڭ غەيرىي ماددىي مەدەنىيەت مىراسلىرى سارىيى، غەربىي يۇرت قورۇقچىبەگ مەھكىمىسى مۇزېيى قاتارلىق بىر تۈركۈم نۇقتىلىق مەدەنىيەت يادىكارلىقى - مۇزېي مەيدان - سارايلىرىنى قۇرۇپ، 46 مىڭ 200 مەيدان قېتىمدىن ئارتۇق ئاممىۋى مەدەنىيەت ئارقىلىق خەلققە نەپ يەتكۈزۈش پائالىيىتى ئۆتكۈزدى.
بۇلتۇر، شىنجاڭ تۇنجى نۆۋەتلىك جۇڭگو شىنجاڭ خەلق ئىچى سەنئەت پەسلى ئۆتكۈزۈشنى شىنجاڭنى مەدەنىيەت ئارقىلىق ئوزۇقلاندۇرۇشتىكى «بىرىگە تەگسە ھەممىسىگە تەسىر كۆرسىتىدىغان» نۇقتىلىق تۈر قىلىپ، پۈتۈن كۈچ بىلەن «دۆلەت دەرىجىلىك» مەدەنىيەت داڭلىق ماركىسى يارىتىپ، جۇڭخۇا مۇنەۋۋەر ئەنئەنىۋى مەدەنىيىتىنى كېڭەيتىش، ئومۇملاشتۇرۇشقا تۈرتكە بولۇپ، ئاساسىي قاتلامدىكى ئاممىغا 2 مىليون 200 مىڭ ئادەم قېتىم بىۋاسىتە نەپ يەتكۈزۈپ، ھېسسىيات جەھەتتە ئورتاقلىشىدىغان، ھەمبەھرىلىنىدىغان، قەلبداش بولغان، ئورتاق كۆڭۈل ئاچىدىغان مەدەنىيەت كەيپىياتىنى شەكىللەندۈردى. پۈتۈن ئاپتونوم رايون ھەمتۈرتكە بولۇپ خەلققە ئاممىۋى مەدەنىيەت ئارقىلىق نەپ يەتكۈزۈش پائالىيىتىدىن 46 مىڭ 200 مەيدان قېتىمدىن ئارتۇق ئۆتكۈزدى، بۇنىڭدىن 45 مىليون ئادەم قېتىمدىن ئارتۇق ئامما نەپكە ئېرىشتى، شىنجاڭنىڭ ئاممىۋى مەدەنىيەت مۇلازىمەت سۈپىتىدىن رازى بولۇش دەرىجىسى مەملىكەت بويىچە 5 - ئورۇندا تۇردى.
ئاپتونوم رايونلۇق مەدەنىيەت ۋە ساياھەت نازارىتى پارتىيە گۇرۇپپىسىنىڭ شۇجىسى، مۇئاۋىن نازىر شۈ رۇيجۈن مۇنداق بىلدۈردى: ئاساسىي قاتلام ئاممىۋى مەدەنىيەت بازىسىنى ياخشى قۇرۇپ، ياخشى ئىشلىتىپ، ياخشى باشقۇرۇپ، «تۆت ساراي، بىر پونكىت» قاتارلىق مەدەنىيەت مەيدان - سارايلىرىنىڭ فۇنكسىيەلىك رولىنى جارى قىلدۇرۇپ، يۇلتۇزلار چاقنىغان تىيانشان، مەيدان ئۇسسۇلى، كۆپچىلىك ناخشا ئېيتىش، يېزا - كەنتلەردىكى «كەنت باھار بايرىمىلىق بىرلەشمە كۆڭۈل ئېچىش كېچىلىكى»، ئومۇمىي خەلق كىتاب ئوقۇش، «بىزنىڭ جۇڭگو ئارزۇيىمىز» − مەدەنىيەتنى ھەممە ئائىلىگە كىرگۈزۈش قاتارلىق بىر قاتار ئاممىۋى مەدەنىيەت پائالىيەتلىرىنى تەشكىللەپ قانات يايدۇرۇپ، ھەر مىللەت ئاممىنى بىللە «كۆڭۈل ئېچىش»، بىللە «يۇغۇرۇلۇش» ئىمكانىيىتىگە ئىگە قىلىش، «بىزنىڭ بايرىمىمىز»نى پۇقرالار ئورتاق بەھرىلىنىدىغان «بەخت بايرىمى» «خۇشاللىق بايرىمى»غا ئايلاندۇرۇشىمىز كېرەك.
يېڭىلىق يارىتىپ ئۆزگىرىشكە ئىنتىلىش، بايلىقنى جانلاندۇرۇش
بايلىق كىرگۈزۈش ۋە بايلىق يەتكۈزۈش ئەسقاتىدىغان يول، قانداق قىلىپ بايلىقنى جانلاندۇرۇش، بايلىقتىن پايدىلىنىش ئۇسۇلىدا يېڭىلىق يارىتىش يەنە بىر خىل پىكىر يولى.
تىيانشاننىڭ جەنۇبى - شىمالىغا تارقالغان، سانى 10 مىڭغا يېتىدىغان «پۇقرالار كىتاب ئوقۇش ئۆيى» بۇ يىل ئەتىيازدىن باشلاپ يېڭى «ئېچىش» ئۇسۇلىغا ئىگە بولدى.
يېڭىچە كىتاب تاللاش ئەندىزىسى پائال قانات يايدۇرۇلۇپ، دېھقانلار كىتاب ئوقۇش ئۆيىنىڭ تەشەببۇسكارلىق ھوقۇقى ئاممىنىڭ قولىغا تاپشۇرۇلدى، قەشقەر شەھىرى «شىنجاڭ رەقەملىك دېھقانلار كىتاب ئوقۇش ئۆيى» سۇپىسىغا تايىنىپ، «پۇقرالار زاكاز قىلىش» مۇلازىمىتىنى يولغا قويدى، ئامما «پۇقرالار زاكاز قىلىش» كىتاب تاللاش كودى ئارقىلىق، نۇرغۇن مۇندەرىجە ئىچىدىن ئۆزى ئوقۇپ چۈشىنەلەيدىغان، ئىشلىتەلەيدىغان، ئېلىپ قالالايدىغان كىتابلارنى تاللىيالايدىغان بولدى.
«قەشقەر شەھىرى <شىنجاڭ رەقەملىك دېھقانلار كىتاب ئوقۇش ئۆيى> سۇپىسىنى پائال كېڭەيتكەن بولۇپ، ئۇنىڭدا دۆلەت ئورتاق تىل - يېزىقى نۇسخىسىنى كۆپ خىل تىلغا ئايلاندۇرغىلى بولىدۇ، 25 يېزا - بازار (كوچا باشقارمىسى)دا <پۇقرالار زاكاز قىلىش> شەكلىدىكى دېھقانلار كىتاب ئوقۇش ئۆيى كىتاب تاللاش ئەندىزىسىنى قانات يايدۇردى، ئارقا سۇپىدا كۆرسىتىلىشىچە، قاتناشقان ئامما 100 مىڭ ئادەم قېتىمدىن ئاشقان» دېدى قەشقەر شەھەرلىك پارتىيە كومىتېتى تەشۋىقات بۆلۈمى ئاخبارات - نەشرىيات بۆلۈمىنىڭ بۆلۈم باشلىقى سۇڭ يىڭيا.
«شەھەر كىتاب ئوقۇش ئۆيى» «مەدەنىيەت پونكىتى» ۋەكىللىكىدىكى يېڭىچە ئاممىۋى مەدەنىيەت بوشلۇقىنىڭ تەرەققىياتى تېز، ئۈنۈمى كۆرۈنەرلىك بولدى، نۆۋەتتە، پۈتۈن شىنجاڭدا 110 ئاممىۋى كۇتۇپخانا، 117 مەدەنىيەت سارىيى، 58 گۈزەل سەنئەت سارىيى، 1130 مەدەنىيەت پونكىتى بار، ئۇلار مۇلازىمەت ئىقتىدارىنى تەدرىجىي مۇكەممەللەشتۈرۈپ، مەدەنىيەت پائالىيەتلىرىنى بېيىتتى ھەم بېيجىڭ، جېجياڭ، شەندۇڭ قاتارلىق جايلاردىكى مەدەنىيەت مەيدان - سارايلىرى بىلەن بايلىقتىن ئورتاق بەھرىلىنىشنى ئىشقا ئاشۇردى.
«يېڭى بوشلۇق»نىڭ يېڭىلىقى قەيەردە؟
ئىدىيەسى يېڭى −
كەڭ كۆلەمدە چېقىش، كەڭ كۆلەمدە قۇرۇش بىلەن شۇغۇللانماي، گىرەلەشمە شەكىلدە ئاممىۋى ئوقۇش، سەنئەت بوشلۇقى بەرپا قىلىپ، ئەلا سۈپەتلىك مەدەنىيەت بايلىقىنى پۇقرالارنىڭ يېنىغا بىۋاسىتە يەتكۈزدى. مورى قازاق ئاپتونوم ناھىيەسىدە، يېزا - كەنت گۈزەل سەنئەت سارىيىغا بېرىپ «رەسىم كۆرگەزمىسى» كۆرۈش، ئېتىز باشلىرىدا سەنئەت كۆرگەزمىسىدىن ھۇزۇرلىنىش − كونا قائىدىلەر بۇزۇپ تاشلانغان بۇخىل كۆرگەزمىلەر يېزا - كەنتلەرنىڭ يېڭى مەنزىرىسىگە ئايلاندى.
مېخانىزمى يېڭى −
بۇ يىلنىڭ بېشىدا، شىنجاڭ شىنخۇا كىتابخانىسى تارقىتىش چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى جۇڭتۇ يۈنچۇاڭ ئەقلىي ئىقتىدارلىق پەن - تېخنىكا (بېيجىڭ) چەكلىك شىركىتى بىلەن قول تۇتۇشۇپ بەرپا قىلغان يېڭى ئوقۇش ئېلېمېنتى ئالەم بوشلۇقى رەسمىي سىرتقا ئېچىۋېتىلدى، ئۇ، پۈتۈن كۆرۈنۈشلۈك چۆكمە شەكىلدىكى ئۈچ قاتلىنىدىغان ئېكران، VR كىنو كۆرۈش بۆلمىسى ئورۇندۇقى، MR ھولوگرافىك دىيالوگ كۆزەينىكى قاتارلىق ئەسلىھەلەرگە ئىگە بولۇپ، ئەنئەنىۋى مەدەنىيەت، قىزىل تەربىيە، ئۆسمۈرلەر پەننى ئومۇملاشتۇرۇش قاتارلىق كۆپ خىل ئاساسىي تېمىلىق مەزمۇنلارنى نامايان قىلىشتا يېڭىلىق ياراتتى؛ قەشقەر كىتاب شەھەرچىسىنىڭ لىڭنەن كىتاب ئوقۇش بوشلۇقىدا، كىتاب ئوقۇش سەنئەت، مەدەنىيەت ئىجادىيىتى، يەڭگىل يېمەك - ئىچمەك قاتارلىقلار بىلەن يۇغۇرۇلغان بولۇپ، «كىتاب ئوقۇشنىمۇ ئىنتايىن مودا»غا ئايلاندۇردى...
مۇلازىمىتى يېڭى −
«كىتاب ئوقۇش بىرلەشمە گەۋدە سۇپىسى» كىچىك پىروگراممىسىنى چېكىپ ئاچسا، تۈرلۈك كىتابلار كۆزنى چاقنىتىدۇ، كىتاب ئوقۇش سالونى، جۇڭگو ئەنئەنىۋى ئىلمى بويىچە دېكلاماتسىيە قىلىش قاتارلىق پائالىيەتلەر قالتىس ئۆتكۈزۈلدى. قاراماي شەھىرىدىكى كۇتۇپخانا يولغا قويغان ئومۇمىي خەلق رەقەملىك ئوقۇش سۇپىسى بولۇش سۈپىتى بىلەن، بۇ جايدا ئېلېكتىرونلۇق كىتاب، ئاۋازلىق كىتاب، سىن، قەرەللىك ژۇرنال، سۈرەت قاتارلىق كۆپ خىل رەقەملىك بايلىقلار بار بولۇپ، ئوقۇرمەنلەرنى كىتاب ئوقۇش، ناخشا - ئۇسسۇل، تىياتىر، جۇڭگو ئەنئەنىۋى ئىلمى، غەيرىي ماددىي مەدەنىيەت مىراسلىرى قاتارلىق خاس پائالىيەتلەر بىلەن تەمىنلەيدۇ، ئوقۇرمەنلەر ئۇنى «بۇلۇت تېرمىنالى كۇتۇپخانىسى» دەپ ئاتايدۇ. توققۇزتارا ناھىيەسىنىڭ ديېخۇ مەنزىرە رايونىدىكى ئانار دانىسى كىتاب ئوقۇش ئۆيىدە، ئاھالىلەر كىملىك ۋە چىراي پەرقلەندۈرۈش سىستېمىسى ئارقىلىق نومۇرىنى تىزىمغا ئالدۇرسىلا كىتاب ئارىيەت ئېلىپ ئوقۇيالايدۇ.
شىنجاڭدا، ھەرقايسى جايلار ئاممىۋى مەدەنىيەت بوشلۇقىدا پائال يېڭىلىق يارىتىپ، ئۆزگىرىشكە ئىنتىلىپ، ساھە ھالقىپ تەرەققىي قىلىپ كەسىپ ھالىتىنىڭ يۇغۇرۇلۇشىنى ئىشقا ئاشۇردى، پەن - تېخنىكا كۈچىگە تايىنىپ كېپىنەكسىمان ئۆزگىرىشنى تېزلەتتى، كىشىلەر توپى چەمبىرىكىنى بۆسۈپ ئۆتۈپ ھاياتىي كۈچىنى ئۇرغۇتتى، خاسلىققا ئىگە، دەرىجىسى بار زور بىر تۈركۈم يېڭىچە ئاممىۋى مەدەنىيەت بوشلۇقى ئىلگىرى - كېيىن بارلىققا كېلىپ، كۇتۇپخانا، گۈزەل سەنئەت سارىيى قاتارلىق چوڭ تىپتىكى مەدەنىيەت مەيدان - سارايلىرى بىلەن بىرلىكتە ئاممىۋى مەدەنىيەت تورىنى زىچ توقۇدى.
«مەدەنىيەت جەھەتتە ئومۇميۈزلۈك مەنپەئەتلىنىش»تىن «مەنىۋى جەھەتتە ئورتاق بېيىش»قىچە
«قوشماق ئۆردەكلەر يېقىملىق سايرىشىپ، دەريا ساھىلىدا جۈپلىشىپ ياشار. گۈزەل ھەم ئەخلاقلىق قىزلار، ئېسىل يىگىتكە ياخشى جۈپ بولار.» ھەر ھەپتىنىڭ ئاخىرىدا توپ - توپ شەھەر ئاھالىلىرى ئاقسۇ جۇڭگو ئەنئەنىۋى ئىلمى بىلىم يۇرتىغا كېلىپ، چۈشەندۈرگۈچىنىڭ قەدىمىگە ئەگىشىپ، مول تارىخىي ھۆججەت - ماتېرىياللار، سۈرەت ۋە ئەمەلىي بۇيۇملار ئارقىلىق جۇڭگو ئەنئەنىۋى ئىلمى بىلەن ئۇچرىشىپ، تارىخ بىلەن سۆزلىشىدۇ. دولان دەرياسى بويىغا جايلاشقان بۇ جۇڭگو ئەنئەنىۋى ئىلمى بىلىم يۇرتى 2023 - يىلى 7 - ئايدا پۈتۈپ ئىشلىتىلىشكە كىرىشتۈرۈلگەن بولۇپ، شۇ جايدىكى ھەر مىللەت ئامما بارىدىغان ياخشى جايغا ئايلاندى.
ئىلگىرى مەدەنىيەت ئاپپاراتلىرىغىلا مەركەزلىشىپ قالغان بايلىقلارنى ئاممىغا يۈزلەندۈرۈش، ئاساسىي قاتلام مەدەنىيەت ساراي(پونكىت)لىرىنى ئاممىنىڭ ئىشەنچلىك مەنىۋى «گازارما»سىغا ئايلاندۇرۇش، ئۇل ئەسلىھەلەرنى مەدەنىيەتنى ھېس قىلىش يېڭى بوشلۇقىغا ئايلاندۇرۇش، «مەدەنىيەت ساھەسىدىكى داڭلىق شەخسلەر»نى يېزا - كەنت مەدەنىيىتىنى گۈللەندۈرۈشتىكى مۇھىم كۈچكە ئايلاندۇرۇش... يېقىنقى يىللاردىن بۇيان، بارغانسېرى كۆپ ئەلا سۈپەتلىك مەدەنىيەت بايلىقى ئاممىنىڭ كۈندىلىك تۇرمۇشىغا سىڭىشىپ، ھەر مىللەت ئاممىنىڭ مەنىۋى ماكانىغا ئايلاندى.
قۇبۇقسار موڭغۇل ئاپتونوم ناھىيەلىك ياش - ئۆسمۈرلەر مەكتەپ سىرتى پائالىيەت مەركىزىدە، ھەر ھەپتىنىڭ ئاخىرى ۋە بايرام، دەم ئېلىش كۈنلىرى بالىلار شاد - خۇراملىققا چۆمگەن ھالدا 70 نەچچە قىزىقىش سىنىپىغا بەس - بەستە كىرىدۇ.
خەتتاتلىق سىنىپىدىكى كۇرسانتلار قويۇق سىياھ ھىدىغا تولغان سىنىپتا ئىجتىھات بىلەن ھۆسنخەت يېزىشنى ئۆگىنىدۇ؛ قول ھۈنەرۋەنچىلىك، سۇ بوياق، بالىلار رەسىمى سىنىپلىرىدا، بالىلار ماھارەت ئۆگەنگەچ، ئوي - خىياللىرىنى قەلىمى ئارقىلىق ئىپادىلەيدۇ؛ پۇتىنى بېسىش، پەي سوزۇش... ئۇسسۇل دەرسىدە بالىلار لەرزان ئۇسسۇلغا چۈشىدۇ، كۆپ تەرەپنىڭ كۆيۈنۈشىدە، ھەر مىللەت بالىلارنىڭ ئارزۇسى بىخلىنىپ شاخلاندى.
كىشىلەر قەلبىنى مەدەنىيەت ئارقىلىق ئوزۇقلاندۇرۇش ئەڭ يۇمشاق، ئۇزاققىچە داۋاملىشىدىغان گۈللەندۈرۈش كۈچى.
ئاممىۋى مەدەنىيەت بوشلۇقى قۇرۇلۇشىدا، شىنجاڭ شارائىتقا قاراپ ئىش كۆرۈپ كۆپ خىل ئەندىزىنى شەكىللەندۈردى، «سەنئەت كەنتى» «رەسساملار كەنتى»نى مىسالغا ئالساق، مەدەنىيەت ساھەسىدىكى داڭلىق شەخسلەرنى يېزا - كەنتلەرگە تەكلىپ قىلىپ، جەمئىيەت كۈچلىرى ئاممىۋى مەدەنىيەت مۇلازىمىتىگە قاتنىشىش مېخانىزمىنى تاكامۇللاشتۇرۇپ، «ئۇچقۇن»لارنى توپلاپ «يانغىن»غا ئايلاندۇرۇپ، مەدەنىيەت ئارقىلىق خەلق تۇرمۇشىغا تېخىمۇ ياخشى نەپ يەتكۈزدى، قەلبلەرنى تېخىمۇ ياخشى ئوزۇقلاندۇردى.
رەسسام ليۇ يەنخۇڭ، ۋۇ ۋېيخۇا ئەر - خوتۇن جىمىسار ناھىيەسىنىڭ شىندى يېزىسى شياۋفىنزى كەنتىگە كېلىپ ئورۇنلاشقاندىن كېيىن، ھەيكەلتىراشلىق كۆرگەزمىسى، رەسىم سىزىش قاتارلىق بىر قاتار مەدەنىيەت پائالىيەتلىرىنى پىلانلىدى، شياۋفىنزى كەنتىنىڭ مەدەنىيەت كەيپىياتى تەدرىجىي قويۇقلاشتى. كەنتتىكى ئۆيلەردە گۈزەل سەنئەت سارىيى، ئائىلىۋى مېھمانخانا، قاۋاقخانىلار قۇرۇلدى، ئىلگىرى چارۋا باقىدىغان كەنت ئاھالىلىرى قەھۋە ئۇستىسىغا ئايلاندى، ئۆيىدە دېھقانچىلىق قىلىدىغان كەنت ئاھالىلىرى خاس ئائىلىۋى مېھمانخانىلارنى ئاچتى...
يېزا - كەنتلەرنىڭ مەنىۋى قىياپىتى بارا - بارا قايتا تىكلەندى. «ئەدەبىيات - سەنئەتنىڭ يېزا - كەنتلەرگە ئېلىپ كەلگىنى كىرىمنىڭ ئېشىشى ۋە كەنت قىياپىتىنىڭ ئۆزگىرىشى بولۇپلا قالماي، ئۇزاقتىن بۇيان كۆرۈپ، ئاڭلاپ ئادەتلىنىپ قالغان نۇرغۇن كەنت ئاھالىسىنى رەسىم سىزىشنى ئۆگىنىپ، ھەيكەل ياساپ، ياخشى تۇرمۇش ئۇسۇلى، ھەرىكەت ئادىتىنى يېتىلدۈرۈش ئىمكانىيىتىگە ئىگە قىلدى» دېدى ليۇ يەنخۇڭ.
تىيانشاننىڭ جەنۇبى - شىمالىدا، مەدەنىيەت بىر خىل يۇمشاق، جانلىق كۈچ بولۇش سۈپىتى بىلەن، ئۈن - تىنسىز تەسىر كۆرسىتىش شەكلى ئارقىلىق يېزا - كەنتلەرگە كىردى. «بايلىق ئەۋزەل، يول راۋان، بوشلۇق گۈزەل، ئىختىساسلىقلار كەڭ، مۇلازىمەت سەرخىل، سىستېما ئۈنۈملۈك بولۇۋاتىدۇ.» ۋۇ چاۋباڭ مۇنداق قارىدى: ئەلا سۈپەتلىك بايلىقنى ئاساسىي قاتلامغا بىۋاسىتە يەتكۈزۈشتە يەنە نۇرغۇن «يېشىش ئۇسۇلى» بار.
